Waarom een grote why je niet altijd motiveert

De grote why. Je leest erover in businessboeken, hoort erover in podcasts, ziet het op vision boards. Maar wat als die grote why jou niet raakt? Wat als het voelt als een opgelegd verhaal, een mentale constructie die je niet beweegt?

De Why wordt vaak aangewezen als de hoofdzaak in elke persoonlijk traject; een toekomstbeeld dat je over jezelf vertelt, maar niet noodzakelijkerwijs vanuit jezelf komt. En dat wringt.

De valkuil van een externe why: verwachtingen vs. waarheid 

Veel mensen bouwen hun why op verwachtingen: van familie, van de maatschappij, van hun rol als moeder, partner, ondernemer. Het lijkt logisch. Maar zodra je die laag afpelt, blijkt de kern vaak niet van jou te zijn.

Een why die gestoeld is op externe waarden vraagt offers die je niet wíl brengen. Omdat ze niet kloppen. Niet met je energie, niet met je timing, niet met je waarheid.

Waarom geld verdienen geen echte drijfveer is

Soms hoor ik: "Mijn why is geld verdienen." Maar geld is geen drijfveer, het is een middel. De vraag is: wat wil je met dat geld doen? Welke ervaring, welk gevoel, welke vrijheid wil je ermee creëren?

Een echte why is pas motiverend als hij intrinsiek is. Als hij raakt aan jouw waarden, jouw ritme, jouw verlangen.

Intrinsieke vs. extrinsieke motivatie: wat werkt écht?

Volgens psychologisch onderzoek is intrinsieke motivatie de drijvende kracht achter duurzame gedragsverandering. Het komt voort uit innerlijke voldoening, nieuwsgierigheid, plezier. Extrinsieke motivatie daarentegen is gebaseerd op externe beloningen zoals geld, status of erkenning.

Studies tonen aan dat intrinsieke motivatie leidt tot meer autonomie, creativiteit en doorzettingsvermogen. Extrinsieke motivatie kan tijdelijk werken, maar ondermijnt op lange termijn vaak je betrokkenheid. 

Self-Determination Theory: wetenschappelijk bewijs voor intrinsieke motivatie

Volgens de Self-Determination Theory (Deci & Ryan, aangehaald door Flannery, 2017) is intrinsieke motivatie dé sleutel tot duurzame gedragsverandering. Mensen zijn van nature gemotiveerd wanneer ze handelen vanuit autonomie, competentie en verbondenheid. Wanneer een doel of why voortkomt uit deze drie psychologische basisbehoeften, ontstaat er een diepere vorm van betrokkenheid en volharding.

Het artikel benadrukt dat gedragsverandering pas beklijft wanneer het gevoed wordt door een innerlijke drijfveer — niet door externe druk of beloning. Dit sluit naadloos aan bij mijn observatie: een why die niet klopt met je waarden, ritme of energie, leidt tot weerstand, afdwaling en uiteindelijk stagnatie.

"Motivation that is self-determined is more likely to result in sustained behavior change." — Flannery, 2017

Deze theorie biedt een stevig fundament om het herhaaldelijk stellen van de vraag "waarom?" te onderbouwen. Geen zweverige oefening — maar neuropsychologisch slim.

Wat is het verschil tussen een doel en een why?

Een doel is wat je wilt bereiken. Een why is waarom je dat wilt. Het doel is de vorm, de why is de drijfveer. Zonder een kloppende why wordt het doel een verplichting. Met een kloppende why wordt het een belichaamde keuze.

Zo stel je een doel dat klopt met jouw why

Hier is een ritmisch en praktisch stappenplan dat je kunt gebruiken:

1. Zet een intentie – Wat wil je voelen, ervaren, belichamen?
2. Vertaal dit naar een SMARTIE-doel – Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch, Tijdgebonden, Inspirerend, Ecologisch.
3. Toets de waarom – Stel herhaaldelijk de vraag "Waarom wil ik dit?" tot je bij de kern komt.
4. Stel bij waar nodig – Als het niet klopt, durf te herijken.
5. Bepaal je meetmomenten en tijdsframe – Maak het tastbaar en evalueerbaar.
6. Gebruik je waarden als kompas – Laat ze je leiden naar gewoontes, routines en acties die wél kloppen.

Van hoofd naar hart: hoe een kloppende why alles verandert

De echte why voel je. Die komt niet uit je hoofd, maar uit je lijf. Uit je HERkomst. En als die klopt, hoef je geen offers te brengen. Dan kies je vanzelf. Dan beweegt het leven met je mee.