Waarom je zenuwstelsel geen rust wil — maar veiligheid

Herken jij dit?

Je probeert te ontspannen.
Je doet een ademhalingsoefening.
Je zet rustgevende muziek op.
Je ligt in bed en denkt: nu moet het lukken.

Maar je hoofd blijft draaien.
Je hartslag blijft hoog.
Je voelt je juist onrustiger na meditatie.

Misschien herken je dit:

• Je hebt vreemde, intense dromen
• Je wordt vermoeider wakker dan je ging slapen
• Je lichaam blijft bewegen, woelen, tandenknarsen
• Je ligt hyperalert in bed, hoort elk geluid
• Je ademhaling is oppervlakkig, je borst gespannen
• Je grijpt naar comfortobjecten of vaste rituelen
• Je voelt je overdag slaperig op rare momenten

Dit is niet zomaar slecht slapen.
Dit is een zenuwstelsel dat zich onveilig voelt.

Waarom rust soms averechts werkt

Veel mensen denken dat ontspanning gelijkstaat aan stilzitten.
Maar als je zenuwstelsel in overdrive zit,
kan stilte juist een trigger zijn.

Je brein schakelt dan naar het default mode network —
het piekerbrein.
Zodra je stilzit, begint het te scannen:
Wat ging er mis? Wat moet ik nog doen? Wat als…?

Rust wordt dan geen rust.
Het wordt overdenken.

Wat je zenuwstelsel écht nodig heeft

Je autonome zenuwstelsel regelt of je in "vecht-vlucht" staat (sympathisch)
of in "rust-herstel" (parasympathisch).
Maar het schakelt pas over naar rust als het zich veilig voelt.

Dat betekent:

• Voorspelbaarheid
• Zachte ritmes
• Zintuiglijke signalen van comfort
• Emotionele erkenning

Zonder die veiligheid kan ontspanning zelfs frustratie oproepen.

📊 Wist je dat…
Volgens KU Leuven ervaart 1 op 3 Belgen slaapproblemen.
En 1 op 10 volwassenen neemt dagelijks slaapmedicatie.
Maar medicatie verandert niet je zenuwstelsel — veiligheid wel

Eerst ontladen, dan pas ontspannen

Als je systeem in overdrive zit,
heeft het eerst een uitlaatklep nodig.

Wat helpt:

• Schrijven zonder censuur
• Stampen, schreeuwen in een kussen
• Trillen of shaken (zoals TRE)
• Wandelen in de natuur
• Dansen op rustige muziek

Pas daarna zijn ademhaling, meditatie of rustgevende muziek effectief.

Co-regulatie: je hoeft het niet alleen te doen

Je zenuwstelsel reageert op de rust van een ander.
Wat helpt:

• Samen ademen of zingen
• Een rustige stem (podcast, ASMR, audioboek)
• Een huisdier aaien
• Zelfs virtueel contact kan je systeem kalmeren.

Ontspanning begint bij erkenning

Sommige mensen kunnen pas ontspannen als ze zich gezien voelen.
Wat helpt:

• Een brief aan je jongere zelf
• Een ritueel waarin je jezelf toestemming geeft om te rusten
• Zachte zelfspraak: "Ik ben veilig. Mijn lichaam mag rusten."

Focusgerichte ontspanning tegen piekeren

Als je hoofd blijft draaien,
helpt het om je aandacht ergens naartoe te brengen.

Wat werkt:

• Puzzelen, tekenen, handwerk
• Ritmische bezigheden die je aandacht vasthouden
  Zo voorkom je dat "ontspanning" verandert in overdenken.

Lichaamsgerichte technieken als brug naar rust

Wanneer je systeem klaar is om te landen,
kun je je lichaam uitnodigen tot ontspanning.

Diepe buikademhaling

Activeert de nervus vagus en het parasympathisch systeem.
Probeer: 4 seconden in, 6 seconden uit — herhaal 10 keer. 

Progressieve spierontspanning

Span en ontspan spiergroepen van tenen tot gezicht.
Helpt het lichaam "los te laten" en signalen van veiligheid te sturen.

Zachte beweging voor het slapengaan

Yin yoga, rustige stretches of een korte wandeling.
Beweging helpt stresshormonen af te bouwen en spanning los te maken. 

Sensorische kalmering

• Geurtherapie: lavendel, kamille, sandelhout
• Rustgevende geluiden: white noise, natuurgeluiden, binaural beats
• Verzwaringsdeken of lichaamskussen: diepe druk geeft geborgenheid

Mentale rituelen

• Schrijfritueel: noteer zorgen of dankbaarheid
• Visualisatie: stel je een veilige plek voor
• Affirmaties: "Ik ben veilig", "Mijn lichaam mag rusten"

Slaapomgeving optimaliseren

• Vermijd blauw licht 1 uur voor bedtijd
• Zorg voor een koele kamer (rond 18°C)
• Creëer een vaste avondroutine — het zenuwstelsel houdt van patronen

Conclusie: veiligheid is de sleutel

Als je al van alles geprobeerd hebt en niets lijkt te werken,
is het tijd om dieper te kijken.
Niet naar wat je doet —
maar naar wat je zenuwstelsel nodig heeft.

Rust is geen trucje.
Het is een relatie met jezelf.
Gebouwd op veiligheid, erkenning en zachtheid.

Voel jij dat je zenuwstelsel geen rust zoekt — maar veiligheid?
Download de Journal Journey: een bedding waarin je mag schrijven, voelen en reguleren.
Of stap in HER Komst, als je voelt dat jouw lichaam klaar is om te landen.